Cel programu
U podstaw założeń powyższego programu leży przekonanie, że można skutecznie prowadzić rehabilitację osób uzależnionych z zaburzeniami psychicznymi w ramach jednej grupy wspólnie z innymi osobami uzależnionymi od środków psychoaktywnych.
Przełamywanie barier podziałów między tymi kategoriami pacjentów na terenie wspólnoty terapeutycznej ma korzystny wpływ dla całości grupy. Obecność pacjentów z podwójną diagnozą wymaga od pozostałych zrozumienia ich inności, uczy ich istotnych wartości humanistycznych takich jak np. tolerancja wobec innych. Dla pacjentów z zaburzeniami psychicznymi codzienne, bliskie obcowanie z pozostałymi pacjentami może powodować przejmowanie od nich pozytywnych wzorów dotyczących np. aktywności, sposobów komunikowania się oraz pełnienia ról społecznych.
Zakłada się, że o ile w przeszłości czynniki społeczne mogły stymulować rozwój zaburzeń psychicznych, to obecnie również mogą mieć wpływ na proces wychodzenia z nich przez pacjentów. Stąd tak ważne staje się stworzenie w społeczności terapeutycznej atmosfery bezpieczeństwa i akceptacji każdego niezależnie od jego odmienności, różnych objawów towarzyszących uzależnieniu.
Program dla pacjentów z podwójną diagnozą trwa dłużej niż podstawowy program leczenia w Ośrodku, ponieważ jest on dostosowany do szczególnych potrzeb i trudności pacjentów z zaburzeniami psychicznymi.
Stąd też w związku z trudnościami adaptacyjnymi pacjenci tej kategorii potrzebują w początkowym okresie więcej indywidualnego wsparcia ze strony terapeutów (psychoterapia indywidualna).
Uwzględniając ograniczenia możliwości pacjenta z zaburzeniami psychicznymi dąży się do tego, by jego funkcjonowanie w Ośrodku jak najmniej odbiegało od pozostałych pacjentów.
Program realizowany jest poprzez następujące formy pracy z pacjentem:
- Psychoterapię indywidualną
- Psychoterapię grupową w ramach małych grup terapeutycznych
- Psychoterapię grupową w ramach codziennych spotkań społeczności terapeutycznej
- Ergoterapię
- Zajęć edukacyjnych poświęconych teorii uzależnień, treningowi umiejętności psychologicznych i asertywności, podstawowych zagadnień dotyczących profilaktyki chorób zakaźnych (HCV, HIV-AIDS)
- Konsultacje psychiatryczne według indywidualnych potrzeb pacjenta.
Etapy leczenia
Pełny cykl programu podstawowego trwa do 18 miesięcy i jest podzielony na trzy etapy:
Etap wstępny „0” - trwający od przyjęcia do 3 miesiąca pobytu
Ta faza leczenia ma umożliwić pacjentowi pełne poznanie systemu Ośrodka, adaptację do jego warunków i integrację ze społecznością terapeutyczną. Aby pacjent mógł łatwiej koncentrować się na realizacji tych celów jest on w tym okresie całkowicie odizolowany w Ośrodku od wpływów zewnętrznych i pozbawiony kontaktów z rodziną na okres pierwszego miesiąca pobytu.
W trakcie wstępnego etapu leczenia pacjent otrzymuje wiele opieki, zainteresowania i zaangażowania w jego osobę ze strony społeczności terapeutycznej. W tym okresie kładzie się duży nacisk na zapewnienie pacjentowi dużego poczucia bezpieczeństwa w grupie, które jest niezbędne dla jego szczerości i otwartości.
We wczesnym etapie terapii odpowiedzialność pacjenta jest ograniczona, nie pełni on żadnych funkcji w ramach społeczności terapeutycznej. Jest raczej biernym odbiorcą oddziaływań społeczności terapeutycznej niż jej podmiotem.
W tym okresie są stosowane wobec pacjenta metody o charakterze bardziej behawioralnym niż psychoterapeutycznym.
Etap podstawowy „I” - trwający od ok. 3 miesiąca pobytu do ok. 6- 8 miesiąca pobytu
W tym okresie pacjent jest skoncentrowany na ujawnianiu w grupie objawów zaburzeń psychicznych oraz destrukcyjnych cech związanych z nałogiem.
Uzyskuje wstępny wgląd w swoje problemy intrapsychiczne i interpersonalne. Uczy się też umiejętności radzenia sobie z przeżywaną jeszcze silnie chęcią zażycia narkotyków. Pracuje nad identyfikowaniem i ujawnianiem własnych emocji, nad adekwatnym poczuciem własnej wartości i tożsamości.
Nabywa umiejętność kierowania sobą, podejmowania niezależnych decyzji.
Na tym etapie leczenia pacjent tworzy wraz z terapeutą swój indywidualny plan psychokorekcyjny oraz podejmuje eksperymentalne próby jego realizacji. W tym okresie nawiązuje kontakty z rodziną i osobami bliskimi, zdobywa w Ośrodku nowe umiejętności samoobsługowe i zadaniowe. Pacjent uzyskuje w Ośrodku większy zakres odpowiedzialności, zaczyna podejmować funkcje w ramach samorządu pacjentów Ośrodka. W tym okresie nawiązuje kontakty z rodziną i osobami bliskimi, zdobywa w Ośrodku nowe umiejętności samoobsługowe i zadaniowe. Pacjent uzyskuje w Ośrodku większy zakres odpowiedzialności, zaczyna podejmować funkcje w ramach samorządu pacjentów Ośrodka.
Etap zasadniczy „II” - trwający od 6-8 miesiąca pobytu do ok. 18 miesięcy pobytu
Jest to etap pogłębionej pracy psychoterapeutycznej i utrwalania zmian, jakie zaszły w osobowości pacjenta w procesie dotychczasowego leczenia. W tym okresie pacjent stanowi wzór osobowy dla innych, modeluje własnym przykładem ich zachowania i postawy. W społeczności terapeutycznej pełni kreatywną rolę podmiotową. Podejmuje odpowiedzialne funkcje w ramach samorządu pacjentów Ośrodka. Na tym etapie leczenia pacjent uaktywnia się na zewnątrz Ośrodka, jeździ na przepustki i odbudowuje swój system społecznego wsparcia poprzez tworzenie adekwatnych relacji z rodzicami, małżonkami, dziećmi, innymi członkami rodziny oraz z trzeźwymi przyjaciółmi. Jest zaangażowany w działania samopomocowych grup wsparcia typu AN,AA. Utrwala swoją decyzję o trzeźwości w przyszłym życiu. Przygotowuje się do samodzielnego życia poza Ośrodkiem, podnosi swoje kwalifikacje zawodowe, uzupełnia wykształcenie, kreuje przyszłą sytuację socjalno – bytową, szuka pracy, mieszkania.